Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών πρόκειται για μία συχνή παθολογική κατάσταση των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας, κατά την οποία παρουσιάζεται διαταραχή της λειτουργίας των ωοθηκών και των επινεφριδίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται το επίπεδο κάποιων ορμονών στο αίμα και έτσι να προκαλούνται μια σειρά από ορμονικά και μεταβολικά συμπτώματα. Περίπου 1 στις 10 γυναίκες πάσχει από αυτό το σύνδρομο χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών (Σ.Π.Ω) ξεκινούν συνήθως με την αρχή της έμμηνης ρύσης της γυναίκας. Σε κάποιες περιπτώσεις αναπτύσσεται αργότερα κατά την αναπαραγωγική ηλικία σαν απάντηση σε διάφορες καταστάσεις, όπως σε σημαντική αύξηση του σωματικού βάρους.
Το Σ.Π.Ω. έχει πολλά σημεία και κλινικά ευρήματα που ο γιατρός σας αλλά και εσείς μπορείτε εύκολα να αναγνωρίσετε.
Ειδικότερα:
- Διαταραχή περιόδου. Είναι το συχνότερο σύμπτωμα και περιλαμβάνει διάφορες μορφές όπως για παράδειγμα κύκλο μεγαλύτερο των 35 ημερών ή μόλις 8 κύκλους τον τελευταίο χρόνο.
- Αμηνόρροια για 4 μήνες ή και περισσότερο.
- Υπερανδρογοναιμία: αυξημένα επίπεδα των ανδρικών ορμονών (ανδρογόνα) τα οποία μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα διάφορα συμπτώματα όπως υπερτριχοφυία προσώπου, ακμή, τριχόπτωση κ.ά.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι:
- Υπερηχογραφική απεικόνιση ωοθήκών με πολλαπλές κύστεις τουλάχιστον 10-12 στον αριθμό εντοπιζόμενες στην περιφέρεια της ωοθήκης, ενώ τουλάχιστον 2 από αυτές θα πρέπει να έχουν διάμετρο πάνω από 8 mm.
- Υπερανδρογοναιμία διαπιστωμένη από βιοχημικό έλεγχο ή κλινική εικόνα
- Οι ωοθήκες αδυνατούν να απελευθερώσουν τα ωάρια, δηλαδή τα ώριμα ωοθυλάκια, με τον σωστό τρόπο. Τα ώριμα ωοθυλάκια απελευθερώνονται με πιο βραδείς ρυθμούς από τους φυσιολογικούς ή δεν απελευθερώνονται καθόλου (ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι), με αποτέλεσμα να υπάρχει υπογονιμότητα.
Εάν πληρούνται 2 από τα 3 παραπάνω κριτήρια, τότε πρόκειται για σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Η αιτία των πολυκυστικών ωοθηκών δεν είναι γνωστή. Ωστόσο υπάρχει κοινή παραδοχή για την συνδρομή κάποιων παραγόντων στην εμφάνιση του συνδρόμου όπως:
Υπερινσουλιναιμία: η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και επιτρέπει την χρήση της γλυκόζης από τους μύες. Ως γνωστόν. το σώμα μας χρησιμοποιεί σαν κύριο καύσιμο τη γλυκόζη. Σε περίπτωση αντίστασης στην ινσουλίνη, μειώνεται η δραστικότητα αυτής στο μεταβολισμό της γλυκόζης με αποτέλεσμα το πάγκρεας να παράγει ακόμη περισσότερη. Όταν αυξάνεται η ινσουλίνη οι ωοθήκες παράγουν περισσότερα ανδρογόνα, τα οποία βγαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν τα συμπτώματα που περιγράφηκαν. Επιπλέον, η ινσουλίνη μειώνει την παραγωγή της SHGB από το ήπαρ, μιας πρωτεΐνης που ρόλος της είναι να μεταφέρει τα ανδρογόνα που παράγονται, ώστε αυτά να μεταβολιστούν και να καταστούν ανενεργά. Αυτό οδηγεί σε περίσσεια ανδρογόνων στην κυκλοφορία του αίματος.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η διαταραχή στην έκκριση της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) από την υπόφυση. Η LH ουσιαστικά προετοιμάζει το ωάριο, ώστε αυτό να εξελιχθεί σε ώριμο ωοθυλάκιο. Στη φάση της εκκριτικής αιχμής της LH, δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδό της, γίνεται η ωοθυλακιορηξία. Στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών όμως αυτή η αλληλουχία δε συμβαίνει με τον φυσιολογικό τρόπο. Η LH εκκρίνεται από την υπόφυση σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι πρέπει και επιδρά στις ωοθήκες με αποτέλεσμα αυτές να εκκρίνουν περισσότερα ανδρογόνα. Επίσης, τα ωοθυλάκια αυξάνουν σε μέγεθος, γίνονται κυστικά, όμως αδυνατούν να ραγούν κάτω από την επίδραση των αυξημένων επιπέδων της LH.
Τέλος δεν πρέπει να παραλείψουμε τον παράγοντα της κληρονομικότητας για παράδειγμα αν η μητέρα ή η αδερφή έχει Σ.Π.Ω ,υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης.
Θεραπεία
Μέχρι τώρα δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για το σύνδρομο που θα επιφέρει μόνιμη ίαση. Αν διαπιστώσετε ότι πάσχετε από πολυκυστικές ωοθήκες ,τότε με τον ιατρό σας θα θέσετε επί τάπητος τις επιθυμίες σας και σε συνδυασμό με την κλινική σας εικόνα θα επιλέξετε την καταλληλότερη θεραπευτική προσέγγιση για εσάς.
Όσο και αν φαίνεται περίεργο, μία πολύ επιτυχημένη θεραπευτική προσέγγιση είναι η χορήγηση μετφορμίνης, ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται κατά κόρον στη θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου ΙΙ (διαβήτης των ενηλίκων). Η μετφορμίνη δρα μειώνοντας την παραγόμενη ινσουλίνη και την αντίσταση αυτής από τους ιστούς και έτσι μπορεί να αναστείλει την υπέρμετρη παραγωγή ανδρογόνων, να βοηθήσει και στην απώλεια του περιττού βάρους και να βελτιώσει τη γονιμότητα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ακόμα και μια μείωση του σωματικού βάρους κατά 5% μπορεί να επιφέρει μεγάλη βελτίωση των συμπτωμάτων. Μία άλλη θεραπευτική προσέγγιση αφορά στη χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων τα οποία αποκαθιστούν τον τρόπο έκκρισης τον ορμονών, αλλά ενδείκνυνται στην περίπτωση που δεν είναι στα άμεσα σχέδιά σας η εγκυμοσύνη και η δημιουργία οικογένειας.
Ο συνεργάτης μας και διατροφολόγος Θαλής Παναγιώτου μας εξηγεί τη σχέση του ΣΠΩ και της διατροφής και μας δίνει tips για καθημερινή εφαρμογή.
Συνδρομο πολυκυστικών και εγκυμοσύνη
Εάν επιδιώκεται εγκυμοσύνη τότε η θεραπευτική μας προσέγγιση είναι η χορήγηση μετφορμίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων, μπορεί να προστεθεί κλομιφαίνη, ένα φάρμακο που επάγει την ωοθυλακιορρηξία.
Χειρουργικά μπορεί να γίνει λαπαροσκοπική διάτρηση των κύστεων αλλά με αμφιλλεγόμενα αποτελέσματα.
Τέλος υπάρχει η επιλογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης με την δημιουργία τεχνιτών ωοθυλακιορηξιών με καλά ποσοστά επιτυχίας.
Σαν συμπέρασμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια αλλαγή του τρόπου ζωής μαζί με την έγκαιρη διάγνωση καθώς επίσης και την εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να επιφέρει ένα πολύ καλό επίπεδο ζωής για την γυναίκα.
